تاکتیک کیروشی پروین برای فتح آسیا
ایرانی که قبل از انقلاب سه
دوره متوالی قهرمان جام‌ملت‌های آسیا شده بود، به عنوان تنها نماینده آسیا و
اقیانوسیه به جام‌جهانی رفته بود و مجوز حضور در المپیک را نیز به دست
آورده بود. با شروع جنگ تحمیلی (آن هم درست در نیمه‌نهایی جام ملت‌های ۱۹۸۰
)، ناکامی‌هایش در آسیا را آغاز کرد و روزهای خاکستری‌‌اش را در دهه ۶۰
سپری کرد. هرچند با همه محدودیت‌های ناشی از شرایط جنگی، باز هم ایران دو
بار دیگر به نیمه‌نهایی جام ملت‌ها رسیده بود؛ اما برای فوتبالی که عادت به
آقایی کردن در آسیا داشت، سومی و چهارمی در آسیا مقامی درخور محسوب
نمی‌شد. ناکامی در رسیدن به جام‌جهانی ۱۹۹۰ موجب شد تا سکان هدایت تیم ملی
به علی پروین داده شود. پروینی که دهه شصت با پرسپولیس غوغا کرده بود و
این تیم را با اقتدار در باشگاه‌های تهران قهرمان کرده بود و در اوج
محبوبیت قرار داشت، در آن زمان مناسب‌ترین گزینه‌ی ایرانی برای رهبری تیم
ملی بود. پروین در اولین اقدام، اختلافات به وجود آمده در زمان سرمربیگری
پرویز دهداری را (که منجر به کناره‌گیری چند تن از ستاره‌های تیم ملی شده
بود)، برطرف کرد و بازیکنانی نظیر پنجعلی، شاهرخ و شاهین بیانی، سیدمهدی
ابطحی، بهروز سلطانی، جعفر مختاریفر و ... را که جز لیست سیاه فدراسیون
بودند، به تیم ملی دعوت کرد. جام صلح و دوستی کویت، اولین آزمون پروین با
تیم ملی بود. در این مسابقات (که یک سال پس از پایان جنگ ایران و عراق
برگزار می‌شد)، ایران و عراق در مرحله‌ی گروهی به مصاف هم رفتند و به تساوی
بدون گل رسیدند. ایران در این جام، چهارم شد و پروین پس از این بازی‌ها
درخواست بازی‌های تدارکاتی زیادی برای تیم ملی داد که طی آن بازیکنان
مختلفی در ترکیب تیم ملی به بازی گرفته شدند. تیم‌هایی از بلوک شرق نظیر
تیم امید شوروی، لهستان و باشگاه‌هایی از کشورهای اروپایی، عمده حریفان
ایران در این بازی‌های تدارکاتی بودند. در نهایت پروین بیست بازیکن تیم ملی
را که شامل: عابدزاده، غلامپور، پنجعلی، حسن‌زاده، انصاریفرد، زرینچه،
محرمی، فنونی‌زاده، نامجومطلق، قایقران، شاهین و شاهرخ بیانی، افتخاری،
پیوس، مرفاوی، عاشوری، کرمانی‌مقدم، نادر محمدخانی، ناصرمحمدخانی و سیدمهدی
ابطحی بود، با خود به پکن برد. وقوع جنگ خلیج‌فارس موجب شد تا تیم‌هایی
نظیر عراق، کویت و عربستان در بازی ها حاضر نباشند؛ بدین‌ترتیب ایران در
این بازی‌ها تنها با تیم های شرق آسیا بازی کرد. برد سه گله با هت‌تریک
فرشاد پیوس آغازگر بردهای تیم ملی بود؛ سپس با پیروزی دو بر یک مقابل
کره‌شمالی، ایران به یک چهارم صعود کرد. در این مرحله ایران با گل صمد
مرفاوی به نیمه‌نهایی رسید و در این مرحله نیز با گل سیروس قایقران از سد
کره‌جنوبی (که قدرت اول قاره آسیا در آن زمان بود)، گذشت. در فینال نیز
ایران با درخشش عابدزاده در ضربات پنالتی چهار بر یک از سد کره‌شمالی گذشت و
قهرمان شد.
قهرمانی پکن اگرچه با نوعی تاکتیک کیروشی(!) به دست آمد و ایران آن زمان با ایران هجومی که سه بار متوالی قهرمان آسیا شده بود، قرابت چندانی نداشت؛ اما غرور را به نسلی که جنگ را پشت سر گذاشته بود و جز ناکامی در میادین بین‌المللی ندیده بود، بازگرداند؛ برای همین این قهرمانی در ذهن نسلی که در آن زمان فوتبال را دنبال می‌کرد، جایگاه ویژه‌ای دارد و ستاره های آن زمان تیم ملی نیز جز محبوب‌ترین‌های تاریخ فوتبال ایران هستند. بعدها صعود به جام‌جهانی ۱۹۹۸ و بازی درخشان ایران در برابر آمریکا در جام‌جهانی، طعم موفقیت دیگری را به ملت ایران چشاند؛ اما هیچ از ارزش قهرمانی پکن نکاست. با قهرمانی در پکن، نگاه متولیان امور ورزشی به فوتبال کمی تغییر کرد. نگاهی که ورزش را امری تجملی و غیرضروری می‌دانست و بودند کسانی در میان مدیران ورزشی که فوتبال را ورزشی استعماری می‌دانستند که ساخته‌ی دست قدرت‌های بزرگ برای تحمیق مردم کشورهای جهان‌سوم است. این قهرمانی باعث شد تا این متولیان نقش موفقیت ورزشی را در ایجاد شور و شوق اجتماعی ببینند و حس کنند. علی پروین بعد از این قهرمانی بیش از پیش در بین مردم محبوب شد. موفقیت فوتبال ایران در ادامه با قهرمانی استقلال در جام باشگاه‌های آسیا و قهرمانی پرسپولیس در جام‌در‌جام باشگاه‌های آسیا تکمیل شد تا سال‌های ۶۹ و ۷۰ تبدیل به سال‌های طلایی فوتبال ایران شود؛ اما افسوس که این نسل طلایی نتوانست رنگ جام‌جهانی را ببیند و هنرشان در فوتبال فقیرانه‌ی دهه‌شصت، تماشاگرانی فراتر از آسیا پیدا نکرد.
